Στην τσάντα της βαστάει Άγιο Μύρο. Λαδάκια. Σταυρούς. Κομποσκοίνια. Προσευχητάρια. Γονατίζει μ’ ευλάβεια μπροστά στις εικόνες. Ραντίζει το σπιτικό της μ’ αγιασμούς και θυμιάματα. Ξυπνά χαράματα τις Κυριακές για να προλάβει τη Θεία Λειτουργία. Κρατά νηστείες αυστηρές. Εξομολογείται με σεβασμό. Πιστεύει. Απ’ τα βάθη της ψυχής της.
Όχι. Όχι μια πίστη τυπική. Μια πίστη ψεύτικη ή φαινομενική. Μα μια πίστη γνήσια κι αληθινή. Πίστη στο ανώτερο. Το θείο. Το μεγαλειώδες. Πίστη βαθιά που γίνεται τρόπος ζωής. Και δύναμη. Και υπέρβαση. Και γαλήνη ψυχική.
Τι είναι όμως αυτό που κάνει ορισμένους ανθρώπους πιο πιστούς από τους άλλους; Τι τους ωθεί να εμπιστευτούν ολοκληρωτικά την ύπαρξή τους στο Θεό;
ΤΙ ΓΕΝΝΑ ΚΙ ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ;
Α. Η ΦΥΣΗ
Κι όμως η πίστη είναι κατά κάποιον τρόπο χαραγμένη στα κύτταρά μας. Το 30-50 % των ατομικών διαφορών μας σε θέματα θρησκευτικής ευλάβειας είναι ζήτημα γενετικών παραγόντων λέει η επιστήμη. Έρευνες σε μονοζυγωτικά δίδυμα για παράδειγμα, έδειξαν αξιοσημείωτες ομοιότητες μεταξύ των αδελφών σε θέματα θρησκευτικών αντιλήψεων και δράσεων ακόμα κι αν τα δίδυμα είχαν χωριστεί μετά τη γέννηση.
Αυτό φυσικά, δεν σημαίνει πως πρόκειται για κάποιο αμιγώς κληρονομικό χαρακτηριστικό. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει γενετική προδιάθεση σε στοιχεία προσωπικότητας όπως η ταπεινότητα, η δεκτικότητα ή η προθυμία για αμφισβήτηση. Έτσι, ο έμφυτος χαρακτήρας του καθενός γίνεται ή όχι το εύφορο έδαφος για την καλλιέργεια της πίστης ,αν και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Β.ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Οι συνήθειες της οικογένειας. Οι τελετουργίες της κοινότητας. Ή ακόμα και η ευρύτερη κουλτούρα της χώρας, επηρεάζουν καθοριστικά τη θρησκευτική μας συνείδηση. Το 99% των Αιγυπτίων, λόγου χάριν, θεωρούν την πίστη βασικό κομμάτι της καθημερινής τους ζωής. Αντίθετα, μόνο το 66% των Αμερικανών και μόνο το 16% των Σουηδών έχουν την ίδια άποψη.
Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί για τον καθένα και η νοοτροπία ή οι πρακτικές της πόλης, του χωριού ή του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος.
Εντούτοις, το τελικό αποτέλεσμα της θρησκευτικής μας επιλογής δεν αφορά στην ομάδα που κατά συνθήκη ανήκουμε αλλά στην ομάδα με την οποία επιθυμούμε να ταυτιστούμε. Αν δηλαδή η θρησκευόμενη οικογένεια ή κοινότητα μας απωθούν για κάποιο λόγο, μπορεί μια λιγότερο πιστή παρέα φίλων να γίνει για μας το σημείο αναφοράς που θα μας καθορίσει.
Γ.Ο ΕΛΕΓΧΟΣ
Η αίσθηση ελέγχου που έχουμε ή επιθυμούμε να έχουμε πάνω στα πράγματα που μας αφορούν είναι ένας ακόμη κρίσιμος παράγοντας για την θρησκευτική πίστη. Πολλοί στρέφονται στη θρησκεία όταν νοιώσουν ότι χάνουν απ’ τα χέρια τους τον έλεγχο της ζωής κι άλλοι πάλι την αρνούνται από φόβο ότι η τύχη τους θα βρίσκεται στα χέρια κάποιου άλλου.
Ερευνητικά πάντως έχει αποδειχτεί ότι όσοι αποδίδουν τα ευχάριστα ή δυσάρεστα γεγονότα της καθημερινότητάς τους σε εσωτερική έδρα ελέγχου, δηλαδή στον εαυτό τους, είναι λιγότερο πιθανό να πιστεύουν.
Σε κάθε περίπτωση, η θρησκευτική ευλάβεια, είναι μια καθαρά προσωπική επιλογή και ο καθένας είναι ελεύθερος να διαλέξει τον δρόμο που τον κάνει περισσότερο ήρεμο κι ευτυχισμένο. Αυτό που χρειάζεται προσοχή είναι ο σεβασμός μας και η κατανόηση στη διαφορετικότητα των αντιλήψεων του άλλου είτε ανήκει στους πιστούς είτε στους αμφισβητίες.
Χρύσα Βοζίκη, Ψυχολόγος-Εκπαιδευτικός