Ένα ζώο που όσο κι αν το ταΐσεις μένει πάντα πεινασμένο. Ένα καλάθι που όσο νερό κι αν του προσθέσεις μένει πάντα αδειανό. Μια ψυχή που όσα καλά κι αν δεχτεί, στέκεται πάντα διψασμένη. Παραπονεμένη. Στεγνή.
Αυτή είναι η σκληρή όψη της αχαριστίας.
Είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο πως κάποια στιγμή στη ζωή σου βρέθηκες μπροστά της. Μπροστά σ’ ένα φίλο που καταχράστηκε την καλοσύνη σου. Δίχως ευχαριστώ. Μπροστά σ’ έναν σύζυγο που υποτίμησε τις προσπάθειές σου. Μπροστά σ’ ένα παιδί που δεν κατάλαβε ποτέ πόσα πολλά θυσίασες για χάρη του. Μπροστά σε μια γυναίκα που λίγα εκτίμησε απ’ τον καθημερινό σου αγώνα. Μπροστά σ’ ένα αφεντικό. Ένα συγγενή. Ένα γονιό.
Θύμωσες. Φώναξες. Έκλαψες ίσως. Μα σκέφτηκες αλήθεια για μια στιγμή πόσο δυστυχισμένος είναι ένας άνθρωπος που τον πλημμυρίζει η αχαριστία;
Όχι. Να τον αλλάξεις δεν μπορείς. Η αλλαγή είναι μια καθαρά προσωπική υπόθεση για τον καθέναν. Μπορείς όμως να τον καταλάβεις. Κι ίσως να τον συμπονέσεις. Να τον δικαιολογήσεις. Να το συγχωρήσεις. Ίσως ακόμα και να καταλάβεις τον δικό σου εαυτό τις στιγμές που χάνεις την ευγνωμοσύνη σου για τα πράγματα.
7 ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΟΥ ΓΕΝΝΟΥΝ.. ΑΧΑΡΙΣΤΙΑ
1.Μείωση της σημασίας του θετικού. Η βάση της αχαριστίας βρίσκεται στη διαρκή απαξίωση των ευχάριστων γεγονότων της ζωής.
‘Σιγά το δώρο που μου έκανε.’
Πρόκειται για έναν τρόπο σκέψης μειωτικό, που γεννά μόνο παράπονα και δυσφορία.
2.Έμφαση στο αρνητικό. Επικέντρωση στη δυσάρεστη όψη των πραγμάτων. Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα θετικά.
‘Ε και τι έγινε που πηγαίνουμε για σινεμά και φαγητό έξω; Ή σε καμιά συναυλία που και που; Ούτε μια εκδρομή δεν πήγαμε φέτος. Χάλια περνάμε.’
Με τον τρόπο αυτό, ακόμα και τα πιο χαρούμενα γεγονότα επισκιάζονται από την έλλειψη ικανοποίησης.
3.Γενικεύσεις. Περιστατικά που συμβαίνουν λίγες ή ορισμένες φορές εκλαμβάνονται ως μόνιμα και παντοτινά.
‘Ποτέ δεν γυρίζεις σπίτι στην ώρα σου. Πάντα βάζεις τη δουλειά και τους φίλους σου πιο πάνω από μένα.’
Μάλλον όμως αυτό δεν απεικονίζει την πραγματικότητα κι έτσι η αχαριστία ξεπηδά.
4.Διπολική σκέψη. Ή γίνεται αυτό που θέλω ή τίποτα δεν έχει σημασία. Το άτομο σκέφτεται ή μαύρα ή άσπρα χωρίς να υπολογίζει τις ενδιάμεσες αποχρώσεις και εναλλακτικές που μπορεί να ισχύουν.
‘Ξέχασε την επέτειό μας. Δεν μ ΄αγαπάει καθόλου.’
Αποτέλεσμα; Να βγαίνει προς τα έξω η εικόνα του αχάριστου ανθρώπου όταν η συγκεκριμένη επιθυμία δεν πραγματοποιείται.
5.Καταστροφοποίηση. Μεγεθυμένες αρνητικές σκέψεις που φτάνουν στην υπερβολή.
‘Μου έφερε λουλούδια για τη γιορτή μου. Μου ψώνισε κι ένα γουστόζικο φόρεμα για να βγούμε το βράδυ για ποτό. Τι τα θες; Μ’ έστησε μια ολόκληρη ώρα να περιμένω. Καυγαδίσαμε άσχημα. Βλέπω αργά ή γρήγορα να χωρίζουμε με τέτοιες συμπεριφορές.’
Τα καταστροφικά αυτά σενάρια πολύ λίγο αναγνωρίζουν τον ‘καλό αγώνα’ του άλλου.
6.Αυστηρά πρέπει. Ο κώδικας ηθικής που έχουμε διαμορφώσει, δημιουργεί τις ανάλογες απαιτήσεις και προσδοκίες από το περιβάλλον μας.
‘ Ήρθε να δει τους γονείς μου δε λέω αλλά έπρεπε να είναι περισσότερο ευγενικός μαζί τους. Δεν έπρεπε να μιλήσει έτσι.’
Όταν τα πρέπει δεν ικανοποιούνται πλήρως, γινόμαστε αχάριστοι, παραβλέποντας τα πρέπει που ικανοποιήθηκαν με επιτυχία.
7.Ετικέτες. Το άτομο μπαίνει στη διαδικασία να χαρακτηρίσει συνολικά κάποιον, κρίνοντας από μεμονωμένα περιστατικά.
‘Είπε μεγάλη χαζομάρα. Είναι εντελώς κουτορνίθι.’
Οι ταμπέλες που δίνει κάποιος χωρίς να εκτιμά το σύνολο των συμπεριφορών του άλλου είναι κι αυτό σίγουρα μια μορφή αχαριστίας.
Αν κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά αναγνώρισες ένα κομμάτι από σένα. Σκέψου ξανά. Και φέρε την ευγνωμοσύνη και την ευτυχία πίσω στη ζωή σου. Έτσι, απλά. Λέγοντας ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.
Χρύσα Βοζίκη, Ψυχολόγος-Εκπαιδευτικός