Ένα σεντούκι γεμάτο κοσμήματα. Ένας θησαυρός κρυμμένος στο αμπάρι της ψυχής του. Εσύ το ξέρεις. Βλέπεις το ‘χρυσάφι’ του καθημερινά μέσα στο σπίτι. Με τον πατέρα. Με τ’ αδέρφια του. Παίζει. Επικοινωνεί. Μοιράζεται. Κουβεντιάζει.
Μόλις περάσει το κατώφλι της πόρτας όμως; Σιωπή. Τα πλούτη του κλειδώνονται για τα καλά πίσω απ’ τα σφραγισμένα του χείλη. Κρύβεται στην πλάτη σου. Στέκεται μακριά. Σε μια γωνίτσα. Κι ούτε που τολμά να μιλήσει σε κανέναν.
Τι του συμβαίνει;
Το παιδί έχει διαλέξει να βουτήξει τον πολύτιμο εαυτό του στο βυθό της επιλεκτικής αλαλίας. Όχι από κάποιο οργανικό πρόβλημα αλλά από οξύ άγχος και ντροπή.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΒΩΒΟΤΗΤΑ;
Είναι μια αγχώδης διαταραχή. Πλήττει κυρίως παιδιά και εφήβους. Στα οικεία τους πρόσωπα μιλούν. Αλλά όταν έρθει η ώρα να εκτεθούν σε πιο ανοιχτά περιβάλλοντα, σιωπούν. Στο σχολείο. Στο δρόμο. Στα καταστήματα. Στα πάρτυ γενεθλίων. Επιλέγουν τη βολική κι ακίνδυνη κρυψώνα της σιωπής.
Δεν το κάνουν εσκεμμένα. Ούτε συνειδητά. Αλλά σε επιλεγμένες περιστάσεις, ο μηχανισμός προστασίας τους από το άγχος κλειδώνει το στόμα τους για ώρα.
ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΩ ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ;
Τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία :
- Κρατούν αποστάσεις και μένουν σιωπηλά σε ορισμένες περιστάσεις. Το οικογενειακό πλαίσιο αποτελεί τις περισσότερες φορές ασφαλή τόπο για τα πειρατικά τους κόλπα αλλά σε δημόσιους χώρους πιάνονται αιχμάλωτοι της βωβότητας.
- Αποφεύγουν συνθήκες ή καταστάσεις που τα φέρνουν σε αμηχανία. Το σχολικό περιβάλλον. Τα ομαδικά παιχνίδια και αθλήματα. Οι συναντήσεις σε παιδότοπους και εκδρομές. Τα απωθούν. Προτιμούν να μένουν αρχηγοί στο δικό τους ‘καράβι’ που συνήθως είναι το δωμάτιο, το σπίτι ή η μικρή παρέα των φίλων τους.
- Επαναστατούν όταν πιέζονται να βρεθούν κάπου που δεν επιθυμούν. Η ανυπακοή. Η γκρίνια. Τα παράπονα. Είναι συχνά. Και κάνουν μερικές φορές τους γονείς να θέλουν να.. εγκαταλείψουν το πλοίο.
- Πονοκέφαλοι και στομαχόπονοι. Δεν είναι απ’ τη ναυτία του θαλάσσιου ταξιδιού αλλά από το έντονο στρες για την επικείμενη κατάσταση στην οποία συμβιβάστηκαν τελικά να παρευρεθούν.
- Κι όταν εν τέλει συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις, οι δυσκολίες είναι αρκετές. Αποφεύγουν την εγγύτητα. Χαμογελούν λίγο ή καθόλου. Δεν κοιτούν το συνομιλητή στα μάτια. Διστάζουν στο γεια σου και στο αντίο. Και δείχνουν.. να αφαιρούνται συχνά στο δικό τους φαντασιακό κόσμο.
ΤΙ ΜΑΡΤΥΡΑΕΙ Η ΣΙΩΠΗ;
Αν κάνουμε μια κατάδυση στον βαθύ νερό της επιλεκτικής βωβότητας, θα δούμε ότι η αγχώδης αυτή αντίδραση μπορεί να οφείλεται :
Α. Σε κάποιο παλιότερο τραύμα. Ένα πένθος. Ένα διαζύγιο. Μια μετακόμιση. Ένα σχολικό bullying. Μια έντονη μαθησιακή δυσκολία. Μπορεί να είναι η απάντηση.
Β. Το οικογενειακό ιστορικό. Αν η μαμά ή ο μπαμπάς κουβαλούν κι αυτοί τον θησαυρό τους με άγχος και χέρια τρεμάμενα, το παιδί είτε από βιολογικές καταβολές είτε από μίμηση μπορεί να φέρει αγχώδη χαρακτηριστικά.
Γ. Το περιβάλλον. Μπορεί να είναι στρεσογόνο. Μπορεί όμως και να είναι απλώς ανεκτικό. Όμως, όταν το παιδί με αλαλία το προσπερνούμε. Το αγνοούμε. Το αφήνουμε στην τύχη του. Ανακουφίζεται. Γεγονός που ενεργοποιεί εκ νέου το φαύλο κύκλο της σιωπής του.
Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, μην κλείνεις τα μάτια στη δυσκολία του παιδιού. Τόλμησε να σπάσεις πρώτα τη δική σου σιωπή και να εμπιστευτείς έναν ειδικό. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία θα προλάβουν πολλά απ’ τα μελλοντικά σου προβλήματα.
Χρύσα Βοζίκη, Ψυχολόγος-Εκπαιδευτικός