Είναι μια μέρα μαύρη. Μια στιγμή σκοτεινή. Αναστατώνει καθετί μέσα σου. Ξεριζώνει τα κομμάτια της ύπαρξής σου. Απ’ τα βάθη. Απ’ τα έγκατα. Και τα φέρνει όλα στο λαιμό και τα μάτια. Τόσο που δεν μπορείς πια να μιλήσεις. Τόσο που τα δάκρυά σου να κυλούν ασταμάτητα. Σαστισμένα. Μπροστά στην απώλεια. Μέσα στο πένθος.
Ο χαμός αγαπημένων σου ανθρώπων. Η σκληρή απουσία τους. Είτε αναμενόμενη. Είτε αναπάντεχη. Φέρνει μαζί της μια καταιγίδα και μια φουρτούνα ταυτόχρονα. Σε κατακλύζει. Σε μουσκεύει ως το κόκκαλο. Και ξεβράζει στο φως αναμνήσεις, φόβους, ενοχές, χαρές και λύπες.
Γίνεται μια χαρακιά ανεξίτηλη στο χάρτη της ζωής σου.
ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΕΣ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ
Α. ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ
Άλλος θα κλάψει γοερά. Θα σκίσει τα ρούχα του. Θα χαράξει το μάρμαρο με τα νύχια των χεριών του. Κι άλλος θα μείνει σιωπηλός. Βουβός. Απαρηγόρητος. Αποσυρμένος. Άλλος θα φύγει για να ξεχαστεί. Κι άλλος θα κοιμηθεί αγκαλιά με τα ρούχα εκείνου.
Κι όμως. Δεν υπάρχει λάθος και σωστό. Κι ούτε υπάρχει ένας, μοναδικός και προδιαγεγραμμένος τρόπος για να πενθήσει κανείς. Το πένθος είναι μια αυστηρά προσωπική, ατομική διαδικασία που βιώνεται ξεχωριστά απ’ τον καθένα.
Β. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΡΟΝΙΚΑ ΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΗ
Παλαιότερα, πίστευαν ότι το πένθος κάνει τον κύκλο του σε διάστημα περίπου δώδεκα μηνών. Εντούτοις, η ιστορία έχει αποδείξει ότι αυτή η διαδρομή μπορεί να είναι περισσότερο περίπλοκη. Ο χαρακτήρας του πενθούντος, η σχέση του με τον εκλιπόντα, η διάρκεια και ποιότητά της , ο τρόπος του θανάτου, η δυνατότητα έκφρασης των συναισθημάτων κλπ. είναι μερικοί μόνο απ’ τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν καθοριστικά την διαδικασία.
Γ.ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΚΙ ΟΔΥΝΗΡΗ
Η δυσκολία στο πένθος δεν έγκειται μόνο στην καθαυτού απώλεια του ατόμου. Ναι το αγαπημένο πρόσωπο δεν υπάρχει πια στη ζωή και η απουσία του είναι δυσβάσταχτη. Εντούτοις, άλλες τόσες οδυνηρές δυσκολίες προκαλεί και η προσπάθεια του πενθούντος να επανανοηματοδοτήσει τον κόσμο και τον εαυτό του σ’ ένα περιβάλλον χωρίς εκείνον που έφυγε. Ένα κομμάτι της θλίψης δεν αφορά τον νεκρό αλλά τον ίδιο μας τον εαυτό που εγκαταλείφθηκε.
Δ. ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΙΑΡΚΗΣ
Όσο κι αν αγγίζει τα όρια του μεταφυσικού, στην πραγματικότητα βρίσκεται στη σφαίρα του ρεαλιστικού. Ποιο; Μα το ότι οι εσωτερικές σχέσεις των ανθρώπων με τους εκλιπόντες συνεχίζουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Βρίσκονται εκεί. Στα κύτταρα σου. Στις μνήμες σου. Στις απόψεις που ενστερνίστηκες. Στις φωτογραφίες και τα παλιά τους πράγματα. Υπάρχουν με τον δικό τους τρόπο σε μια νέα μορφή μέχρι το τέλος και της δικής σου ζωής ή της δικής σου ανάμνησης.
Ε. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ
Η ισορροπία στο πένθος δεν σημαίνει λήθη. Δεν συνεπάγεται να ξεχάσω αυτούς που αγαπώ. Ούτε να μην πονάω όταν τους σκέφτομαι. Σημαίνει να τους ανακαλώ χωρίς να με κατακλύζει η σκέψη τους και χωρίς να πηγαίνει πίσω η πορεία της δικής μου ζωής.
Όχι. Δεν είναι μια ισορροπία εύκολη. Χρειάζεται χρόνο. Χρόνο και υπομονή. Χρόνο και αγώνα. Χρόνο και πίστη.
Όσες αλήθειες κι αν ειπωθούν , κι αν καταγραφούν, κι αν διαβαστούν πάντως, το μόνο βέβαιο είναι πως ο θάνατος είναι καθοριστικός για τον καθένα, λιγότερο ή περισσότερο. Κι όσο κι αν τον κοιτάζουμε στα μάτια, η ανθρώπινη φύση πάντα θα λυγάει μπροστά του. Έστω και στιγμιαία.
Χρύσα Βοζίκη, Ψυχολόγος-Εκπαιδευτικός